[kat]

Netykieta

Wst?p
Netykieta jest to zbiór zasad kultury obowi?zuj?cej wszystkich(!) w Internecie ("Internet" jest nazw? w?asn? konkretnej, najwi?kszej na ?wiecie sieci, pisze si? j? zatem du?? liter?). Co chyba najgorsze, bardzo wiele osób nawet nigdy nie s?ysza?o o czym? takim jak netykieta. Niniejsza netykieta nie jest zbiorem sztywnych nakazów, ma na celu u?wiadomienie, pouczenie i zwrócenie uwagi na pewne zachowania i sytuacje.

S?u?y? ma ona u?wiadomieniu b?d? przypomnieniu pewnych zasad obowi?zuj?cych w bardzo ju? licznej spo?eczno?ci internautów. A zasady s?u?? nam wszystkim - mnie, Tobie i "im" - by?my wszyscy mogli tworzy? zdrow? spo?eczno?? w kraju (sieci) bez granic.

Zasady ka?dej netykiety s? aktualne niezale?nie od daty jej napisania! To, ?e czasem co? gdzie? w sieci zauwa?y?e?, nie oznacza wcale, ?e to jest dobre i poprawne.

3 g?ówne zasady:
My?l(!)
Nie dzia?aj na czyj?? szkod?
Nie nadu?ywaj

1. Komunikacja elektroniczna

E-mail
Poczty elektronicznej u?ywaj "z g?ow?".

Odbieraj poczt? codziennie, tak jak zagl?dasz codziennie do skrzynki na listy z poczt? tradycyjn?. Je?li jest to niemo?liwe, to staraj si? to robi? jak najcz??ciej. Natomiast gdy masz zamiar odbiera? e-maile raz na miesi?c to albo nie podawaj nikomu swojego adresu, lub przy podawaniu zaznacz, ?e odbierasz poczt? ?rednio raz na miesi?c.

Pisz listy w formacie tekstowym, a nie HTML, chyba ?e akurat jest to konieczne, ale na pewno nie pisz standardowo (domy?lnie) w formacie HTML. Po pierwsze wiadomo?ci w formacie tekstowym zajmuj? znacznie mniej miejsca (KB), a po drugie wiele osób czyta poczt? cho?by poprzez webmail'a (na stronach www, z poziomu przegl?darki internetowej) i je?li nawet ma opcj? podgl?du wersji HTML, to za pewne tego nie zrobi i na marne pójdzie Twój trud. Nie wykorzystuj wszystkich mo?liwo?ci zwi?zanych z form? listu HTML, je?li ju? musisz pisa? w tym formacie - niech list b?dzie bez zb?dnych "wodotrysków", jak inna czcionka w ka?dej nowej linii, tysi?ce kolorów i dziesi?tki wstawionych rysunków.

U?ywaj?c polskich znaków diakrytycznych (tzw. ogonki np. "?"), wybierz kodowanie ISO-8859-2, ew. UTF-8. W innym przypadku - wcale nie korzystaj z polskich literek.

Nie przesy?aj poczt? plików wi?kszych ni? 200KB bez uprzedzenia adresata, i lepiej nie przesy?aj t? drog? du?ych plików, je?li to mo?liwe - lepiej u?y? jednego z serwisów do przekazywanie przez sie? du?ych plików, jak np. www.wyslijto.pl, czy www.rapidshare.de.

Za??czniki zawsze (chyba ?e kompresja jest rz?du 1-3%) pakuj przed wys?aniem jakim? programem do kompresji. Najcz??ciej u?ywanym formatem jest format ZIP

Nie rozsy?aj ?a?cuszków szcz??cia

Je?li wstawiasz stopk? w swoich emailach, to postaraj si? ?eby nie by?a ona d?u?sza ni? 3-4 linijki. Poprzedzaj j? separatorem np. "-- ". Ostatnio modne sta?o si? umieszczanie z?otych my?li jako stopki... pomy?l chwil?, czy kto? b?dzie j? czyta? i czy b?dzie szcz??liwy dostaj?c cho?by 20 raz t? sam? z?ot? my?l? Umieszczaj w stopce informacje istotne, jak najkrótsze i konkretne. Je?li chcesz umieszcza? cytaty s?awnych i podziwianych, to nie wysy?aj nikomu 2 razy tego samego w takim razie, bo to ju? si? mija z celem.

Nie cytuj ca?ej wiadomo?ci, chyba ?e jest to niezb?dne. Gdy cytujesz s?owa "przedmówcy" to odpowiadaj pod ka?dym akapitem z osobna - cytuj fragmenty, do których si? odnosisz (poni?ej) i tak kolejno, je?li email ma d?u?sz? tre?? lub dotycz?c? kilku tematów. Gdy cytujesz wi?ksz? cz??? wiadomo?ci, nie odnosz?c si? do jej konkretnych fragmentów - odpowiadaj powy?ej cytatu, oddzielaj?c przy tym odpowied? od oryginalnej wiadomo?ci kilkoma liniami odst?pu. Je?li nie jest to konieczne to nie cytuj nic z poprzedniego listu i tylko ewentualnie w temacie do otrzymanego tematu wiadomo?ci dodaj "RE: " je?li nie zrobi tego za Ciebie program obs?ugi poczty, co si? chyba nie zdarza. Dobrze widziane jest przytaczanie tylko tych s?ów adresata, które s? wa?ne w naszej wypowiedzi, a pozosta?e usuwajmy, tak samo jak reklamy (stopki) dodawane automatycznie do wszystkich wiadomo?ci na wielu serwerach z darmowymi kontami.



Gdy rozsy?asz poczt? do grupy osób, korzystaj z pola "BCC" czyli "UDW" ("Ukryty do Wiadomo?ci"), gdy? nie ka?dy musi sobie ?yczy? by jego adres e-mail zosta? ujawniony pozosta?ym Twoim adresatom.

Sprawdzaj swój komputer w celu usuwania wirusów, by? nie przesy?a? wirusów innym internautom.

Nie rozsy?aj spamu (niechcianej poczty: reklam zazwyczaj) - to grozi wykl?ciem na wieki, jedno z najbardziej znienawidzonych przez wszystkich niepo??dane dzia?anie w Internecie.

Nie pisz bez potrzeby du?ymi literami, gdy? oznaczaj? one raczej krzyk i nie nadu?ywaj tego.

Staraj si? pami?ta? o tym a?eby nadawa? tytu? wysy?anym emailom, najlepiej odzwierciedlaj?cy zawarto?? wiadomo?ci.

Przed przes?aniem dalej wiadomo?ci powinno si? usuwa? nadmiar znaczników cytowania, ?eby wiadomo?? nie sk?ada?a si? w 90% ze znaczków ">".

Komunikatory jak np. GG
Nie rozsy?aj ?a?cuszków szcz??cia.

Gdy ustawiasz status opisowy w programie GG (lub podobnym np. Tlen) postaraj si? ?eby dawa? on jak?kolwiek(!) informacj?, je?li masz zamiar w nim pisa? o sprawach nikomu(!) nie potrzebnych jak np. "papa!!! ))))))))", "Elvis ?yje", "Eminem the best", "kocham Iksi?sk?". Status opisowy wykorzystuj wtedy, gdy masz co? (niekoniecznie, cho? najlepiej) wa?nego do przekazania w tej akurat formie jak np. "b?d? o godzinie 22:00", "tylko w wa?nych sprawach", "dzi? jestem do 23:00", "ch?tnie porozmawiam z kim?" itp.

Je?li ju? piszesz do kogo? kto Ci? nie zna i rozmawiasz z nim przez ten komunikator pierwszy raz, to wypada si? przedstawi?, bo ten nieszcz??nik zamiast cho?by Twej ksywki widzi tylko Twój numer id (UIN).

Nie wstawiaj w wiadomo?ci naraz ca?ej galerii emoticon (tzw. buziek) np. 50 na raz, bo kogo? w ko?cu krew zaleje i poza tym jaki to ma sens? Emoticons maj?, jak sama nazwa mówi, wyra?a? uczucia, które nie tak ?atwo przekaza? przez Internet.

Nie pisz bez potrzeby du?ymi literami, gdy? oznaczaj? one raczej krzyk i nie nadu?ywaj tego.

Forum dyskusyjne
Nie zadawaj pytania, na które ju? kiedy? zosta?a udzielona odpowied? na forum i zanim je zadasz sprawd? zawsze czy nie ma na nie odpowiedzi w FAQ tej strony, na której jest forum dyskusyjne, u?yj wyszukiwarki na forum, czy przejrzyj conajmniej dwie pierwsze strony forum.

Pisz rzeczowo i konkretnie, tak a?eby ka?dy Ci? zrozumia?.

Nadawaj tematom tytu?y, które krótko i rzeczowo b?d? odzwierciedla? tre?? w nich zawart?, po których osoba pó?niej szukaj?ca czego? na forum mog?a to odnale??.

Nie u?ywaj w stopce na forum obrazków o du?ej wielko?ci (powy?ej oko?o 100 KB), ani nazbyt szerokich czy wysokich (oko?o 150 pikseli), lub zbyt wiele linii tekstu.

E-mail, forum, grupy dyskusyjne
Staraj si? nie przekracza? w swej stopce 3 linijek i je?li nie jest automatycznie oddzielana stosuj separator np. "-- ".

Cytowanie wiadomo?ci powinno by? wyró?nione na tyle czytelnie, a?eby nie zlewa? si? tekst oryginalny (cytowany) z w?a?nie pisanym.

2. Blogi

Tworzenie
Osobi?cie uwa?am, i? przy tworzeniu bloga mo?e by? du?o wi?ksza swoboda techniczna, graficzna i w ogóle ni? przy normalnej stronie www, która ma przekazywa? konkretn? tre?? - w ko?cu to czyj? "prywatny" dziennik, ale szanujmy, zw?aszcza wzrok, odwiedzaj?cych naszego bloga, aby nie by?o tam 30 jaskrawych kolorów jako t?o, 50 wielkich animowanych 'skacz?cych' gifów, aby nie dosta? oczopl?su zanim odnajdzie si? w tym wszystkim jak?? tre??.

Pisz?c bloga i opisuj?c zdarzenia i ludzi pami?taj o ich prywatno?ci i o tym, ?e zanim opiszesz ich historie (nawet gdy s? tak?e Twoimi) czy ich samych, warto by si? zapyta? czy chc? sta? si? "osobami publicznymi" - na codzie? lepiej u?ywa? samych inicja?ów, czy tylko pierwszej litery pseudonimu czy te? imienia.

Staraj si? dba? o porz?dek "na swoim podwórku" i w ramach mo?liwo?ci usuwaj z?o?liwe i spamerskie komentarze i wpisy do ksi?go go?ci.

Czytanie, uczestnictwo
Trolling - troll to z?o?liwy ma?y stwór (bajkowy)... je?li nie chcesz by? za takiego uznanym, staraj si? nie powodowa? k?ótni, nie prowokowa?, nie obra?a?, a z drugiej strony nie daj si? prowokowa? i nie odpowiadaj na prymitywne i niekulturalne zaczepki s?owne.

Flooding - mówi?c prosto - za?miecanie bloga, zalewanie go wieloma, cz?sto identycznymi wpisami np. w komentarzach... nie zalewaj ?wiata ?mieciami - ani ?wiata "rzeczywistego", ani wirtualnego! Nikt nie chcia?by mieszka? na wysypisku ?mieci - nie róbmy go z blogów.

Spamowanie poprzez wpisy w ksi?gach go?ci i komentarzach - nagminna praktyka, na pierwszy rzut oka wygl?daj?ca do?? niewinnie (zw?aszcza gdy kto? reklamuje 'tylko' swojego bloga, a nie stron? www, np. sklep). Wchodzenie na kolejne blogi i zostawianie wsz?dzie identycznego wpisu "Hej, fajny blog, zapraszam na mój" jest prymitywn? metod? promocji swojego bloga i praktyk? denerwuj?c? blogowiczów, którym nie jest wszystko jedno co si? u nich na blogu dzieje. Jest to zwyk?y spam. Zw?aszcza gdy reklamowane s? ró?ne strony internetowe "dziwnych tre?ci".

Jako, ?e blog jest swego rodzaju pami?tnikiem, zazwyczaj prywatnym dziennikiem, tym bardziej nale?y respektowa? czyje? uczucia, prze?ycia i pogl?dy i z wyczuciem pisa? komentarze.

3. Strony www

Tworzenie
Twórz strony w standardzie (kodowania literek typowo polskich, tzw. ogonków) iso-8859-2.

Dobieraj tak kolory, ?eby da?o si? cho? na to patrze? co zrobi?e? bez potrzeby natychmiastowego telefonu do okulisty po wizycie na Twojej stronie.

Nie umieszczaj na pierwszej stronie plików wi?kszych ni? ju? maksymalnie 50KB, ?eby cho? pierwsza strona nie ?adowa?a si? w niesko?czono??. Znam przypadki (bardzo wiele!) stron, gdzie na pierwszej stronie jest wstawiony obrazek gif np. animowany, który do niczego nie jest tam tak naprawd? potrzebny, a zajmuje np. 400KB.

Je?li nie wiesz co to jest kompresja obrazu to koniecznie si? tym zainteresuj, ?eby Twoje zdj?cie przyk?adowo zamiast zajmowa? 20 KB nie zajmowa?o 200 KB kiedy ró?nica jako?ci b?dzie niezauwa?alna na monitorze.

Je?li nie jest to akurat galeria zdj??, to umieszczaj wszelkie obrazy w rozdzielczo?ci 72 piksele na cal.

Mile bardzo s? widziane strony tworzone w Notatniku, lub innym programie, w który pracuje si? na kodzie, a nie w trybie WYSIWIG (ang. What You See Is What You Get, czyli to co widzisz to masz) jak np. cho?by Microsoft Word. Takie strony tworzone w programach "wizualnych" do www wynikowo s? du?o wi?ksze - nawet 20-krotnie w porównaniu z tak? sam? stron? wykonan? w trybie tekstowym.

Nie przyw?aszczaj sobie bezprawnie owoców pracy innych osób.

Pami?taj, ?e Twoja strona mo?e nie zawsze by? widoczn? dla innych w taki sam sposób w jaki Ty j? widzisz na swoim komputerze.

Posiadaj zawsze zainstalowane najnowsze wersje trzech najpopularniejszych przegl?darek (Internet Explorer, FireFox i Opera) i staraj si? aby strona by?a w nich dost?pna i dobrze wygl?da?a.

Publikacja
Nie twórz nie wiadomo ilu aliasów (czyli domen np. na prv.pl) do swojej strony tylko dla tego, ?e s? darmowe. Je?li to tylko mo?liwe niech do Twojej witryny prowadzi jeden lub dwa adresy, lecz nie wi?cej, bo tylko wprowadzasz wtedy zamieszanie, "za?miecasz" wyszukiwarki i denerwujesz ludzi.

Nie wykorzystuj darmowych kont na serwerach tylko w celu trzymania na nich plików do ?ci?gni?cia z twojej strony. Pliki takie trzymaj tylko na tym koncie, na którym posiadasz aktualnie swoj? stron? www, a je?li tam Ci si? nie mieszcz? zrezygnuj z tego po prostu. Mo?esz tak?e korzysta? z popularnych ostatnio serwisów utrzymuj?cych za darmo u siebie pliki do wielko?ci zazwyczaj 250 MB, a takich plików mo?na zamie?ci? wiele, zazwyczaj na okre?lony czas lub limit pobra? - zobacz np. www.wyslijto.pl, czy zagraniczny serwis www.rapidshare.de.

Nie umieszczaj na swojej stronie bezpo?rednich linków do plików (np. mp3) z czyjej? strony, bez jego wcze?niejszej zgody - wtedy bezprawnie wykorzystujesz jego prac? i ??cze serwera na którym znajduje si? jego strona. Aby post?pi? fair, zamie?? informacj? i odno?nik do strony, na której mo?na znale?? dane pliki.

Utrzymanie
Pilnuj, by nie by?o na Twojej stronie "martwych" linków, czyli wiod?cych do nieistniej?cych miejsc w sieci.

Kontroluj to, co si? dzieje na Twojej stronie (ksi?gi go?ci, fora dyskusyjne i inne).

Uaktualniaj stron?, nie pozostaw jej ju? w obecnym stanie na wieki.

Je?li w pewnym momencie stwierdzisz, ?e rezygnujesz z prowadzenia strony, to zostaw j? "w spadku" komu? innemu lub usu? z sieci.

4. Typowo kulturalne

Mi?dzyludzkie
Nie obra?aj nikogo, staraj si? tego nie czyni? publicznie nawet gdy masz ku temu powody. Zanim publicznie kogo? ocenisz w jakikolwiek sposób, przemy?l to na spokojnie i dwukrotnie.

Zwracaj uwag? raczej bezpo?rednio danej osobie ni? publicznie (zostanie lepiej odebrana i nie jako atak), chyba ?e jest to osoba ju? wyj?tkowo ?ami?ca wszelkie regu?y (i robi to te? publicznie) i po wcze?niej osobi?cie zwróconej jej uwadze nie zareaguje.

Je?li si? zwracasz do danej konkretnej osoby raczej pisz zaimki du?? liter?: "Ty", "Ci", "Tobie"... a nie "ty" itp.

Swoje opinie wyra?aj zawsze w sposób kulturalny.

Pami?taj zawsze, ?e nie jeste? sam jeden na ?wiecie i ?e nie jeste? najwa?niejszy.

Sie?
Je?li nie musisz, to nie ?ci?gaj du?ych plików z Internetu takich jak mp3 i filmy, gdy np. mo?esz po prostu ten film po?yczy? od kolegi nast?pnego dnia. Po prostu nie ?ci?gaj bezmy?lnie plików.

Je?li nie musisz, to nie utrudniaj i nie uprzykrzaj ?ycia innym u?ytkownikom sieci.

Nie zak?adaj sobie "ot tak" bez konkretnej potrzeby kont e-mail lub www wi?cej ni? rzeczywi?cie potrzebujesz.

Ku przestrodze
Pami?taj, ?e tak na prawd? w Internecie nikt nie jest anonimowy! Zawsze mo?na doj?? do tego kto, sk?d, kiedy, gdzie i co.

Nie ma jako-takich odgórnych czysto prawnych zasad obowi?zuj?cych w Internecie, ani "cyberpolicji" na ka?dym kroku, lecz pami?taj, ?e tu spo?eczno?? broni si? sama i te? nieraz mog? Ci? spotka? niemi?e konsekwencje ze strony innych u?ytkowników lub administratorów.

Zawsze zapisuj sobie swoje has?a ?eby? ich nie zapomnia?, pilnuj ich i nie udost?pniaj nikomu.

Autor: Grzegorz Kubas
www.netykieta.dlawas.net
netykieta.prv.pl